Nếu có một nhà máy sản xuất chip tại Việt Nam, nhiều mặt hàng điện tử, điện gia dụng của các nhà sản xuất trong nước sẽ có giá thành thấp hơn hiện nay ít nhất là 10 – 20%. Xét về mức độ giá thành, chip (kể cả chip xử lý và chip chức năng) chưa chiếm tỷ lệ quyết định, nhưng về mức độ năng lực hoạt động, nếu không có chip, sản phẩm điện tử và kể cả một vài dòng sản phẩm điện tử gia dụng sẽ không thể hoạt động được.
Song song với việc nhập khẩu board mạch chủ (mainboard), nhiều nhà sản xuất hàng điện tử (như tivi, đầu DVD, quạt điện,…) trong nước phải nhập luôn những con chip. Những nhà lắp ráp máy tính như FPT, CMS,… cần sử dụng những bộ chip xử lý cao cấp của Intel, AMD, còn các nhà sản xuất hàng điện – điện tử chủ yếu cần những con chip chức năng với số lượng hàng chục triệu con mỗi năm.
Tưởng chừng cứ việc đặt hàng là có hàng, nhưng với con chip không đơn giản như vậy. Lắm nhiêu khê…

Nhọc nhằn mua chip
Ông Nguyễn Trọng Vân, đại diện Serial Micro Electronics (Singapore), cho biết, các doanh nghiệp sản xuất hàng điện tử của Việt Nam thường mua chip thông qua các nhà phân phối như: Người Đồng Hành, Tương Lai,… Đây là những đại lý của các nhà phân phối nước ngoài, chủ yếu bán chip xuất xứ từ Mỹ và Trung Quốc. Theo nhận xét của ông Vân, chip của Mỹ chất lượng ổn định, nhưng thời gian hàng về lâu hơn so với mua hàng từ các thị trường khác. Còn chip Trung Quốc, “đặt hàng là có ngay” và giá rẻ, nhưng chất lượng thấp. Để hạ giá thành sản phẩm đầu cuối, các nhà sản xuất ampli, đầu VCD, DVD, loa, công-tơ điện,… trong nước thường chọn chip Trung Quốc vì giá rẻ hơn chip Mỹ tới 30%.
Cũng có doanh nghiệp không chọn nhà phân phối trong nước mà lại đặt hàng qua các Website như: digikey.com; sarnell.com,… nhưng cho dù có đặt hàng online cũng phải thông qua các nhà môi giới trung gian. Ông Nguyễn Mạnh Quân, Phó Tổng giám đốc Tecapro (Viện Khoa học và Công nghệ quân sự, Bộ Quốc phòng) cho biết, mỗi tháng công ty mua lượng chip có giá trị từ 10.000 đến 15.000 USD để sản xuất những nhóm hàng theo yêu cầu của quân đội. Ông Quân cho biết: “Giá trị trên quá nhỏ nên chúng tôi không thể tiếp cận trực tiếp với nhà sản xuất mà phải thông qua các nhà môi giới. Khi mua qua nhiều khâu trung gian, sẽ mất nhiều thời gian và giá cao hơn”.
Ông Lê Văn Chính, cố vấn kỹ thuật của Soncamedia, cũng xác nhận rằng, để mua được chip giải mã cho đầu DVD mà Soncamedia đang sản xuất, phải thông qua nhiều đối tác mới mua được hàng. “Không thể mua trực tiếp chỉ vì lượng hàng của các doanh nghiệp trong nước quá nhỏ. Mỗi lần chỉ mua 5.000 – 7.000 con sẽ không đáng để nhà sản xuất quan tâm. Mua kiểu này không chỉ có giá thành cao mà quan trọng hơn là không được hỗ trợ kỹ thuật từ chính nhà sản xuất”, ông Chính chia sẻ. Ông Chính cho biết thêm, chip giải mã mà doanh nghiệp ông đang mua là của hãng ESS (Mỹ) gia công tại một nhà máy ở Đài Loan.
Thạc sĩ Ngô Đức Hoàng, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu và Đào tạo thiết kế vi mạch (viết tắt là ICDREC, ĐH Quốc gia TP.HCM) cho biết, việc đặt hàng tại các nhà máy gia công chip theo thiết kế riêng của ICDREC cũng “phức tạp và khổ sở trăm bề”. “Khi làm thủ tục, họ hứa với mình nhiều chính sách ưu đãi về thời gian, giá cả, nhưng khi đưa hàng sang để gia công, cũng là lúc kinh tế thế giới phục hồi, các bạn hàng lớn cần hàng gấp, nhà máy lại viện hàng chục lý do bắt mình phải chờ đợi. Nguyên nhân là đơn hàng quá nhỏ và là khách hàng mới”, thạc sĩ Hoàng kể những rắc rối của đơn hàng gia công chip 32-bit mới nhất do ICDREC thiết kế.

Thị trường chip đang lớn
Đầu năm 2009, công ty nghiên cứu thị trường In-Stat đã dự báo: nhu cầu tiêu thụ chip (máy tính, hàng điện tử gia dụng, thiết bị viễn thông,…) tại Việt Nam đang tăng trưởng nhanh. Nếu năm 2006, giá trị của các dòng chip (tính cả chip xử lý cho máy tính) nhập vào Việt Nam là 544 triệu USD, năm 2007 là 668 triệu USD thì ước tính trong năm 2010, giá trị của nhóm chip các loại tại thị trường Việt Nam khoảng 1,28 tỷ USD. Trong đó, dẫn đầu thị trường chip vẫn thuộc về nhóm chip máy tính (558 triệu USD), kế tiếp là nhóm chip điện tử gia dụng (390 triệu USD), chip viễn thông (308 triệu USD),… Cũng trong kết quả khảo sát trên, tốc độ tăng trưởng của nhóm sản phẩm chip từ năm 2006 – 2010, luôn đảm bảo chỉ số tăng trưởng trên 20%. Ông Võ Hữu Hải, Giám đốc Công ty bán dẫn Việt Nam (VSMC), cũng xác nhận, thị trường chip Việt Nam đang gia tăng mạnh với nhiều nhóm sản phẩm khác nhau. “Nhu cầu chip cho sản xuất của các doanh nghiệp sản xuất hàng điện máy Việt Nam đang phát triển mạnh. Đó là điều đáng ghi nhận”, ông Hải nói thêm.
Ông Chính nhận xét: “Nhu cầu tiêu dùng nhóm sản phẩm điện gia dụng đang là cơ hội cho thị trường chip tại Việt Nam phát triển. Dòng sản phẩm tivi, cụ thể là tivi analog, vẫn còn chỗ đứng trên thị trường. Mỗi năm, cần có hàng triệu công-tơ điện. Sắp tới, hàng trăm ngàn đầu xe vận tải, taxi… buộc phải có thiết bị giám sát hành trình. Nhu cầu thay thế các bảng hiệu quảng cáo từ bảng kính sang bảng điện tử cũng là phân khúc sản phẩm để chip phát triển. Trong tương lai gần, chứng minh nhân dân, hộ chiếu, thẻ ATM, thẻ nhân viên, sinh viên học sinh,… sẽ được số hóa”.
Thị trường chip tại Việt Nam ngày càng tăng trưởng mạnh. Tính bảo mật của các dòng chip ngày càng được doanh nghiệp trong nước quan tâm, cộng với những yếu tố như thời gian, giá cả, công nghệ… là những yếu tố “cần” để đầu tư một nhà máy sản xuất chip, chủ yếu là những dòng chip chức năng.

Người Quan Sát